Artie Shaw

Artie Shaw King of the Clarinet is de biografie van de Amerikaanse klarinettist Artie Shaw (1910-2004), geschreven door Tom Nolan. Het is een boek van 376 pagina’s waarin een zeer turbulent leven wordt gevat van maar liefst 93 jaar.

Het is ondoenlijk om dat even chronologisch na te vertellen, daar dient u echt het boek voor te lezen want dat is de moeite waard. Ik kan u wellicht wel verleiden daartoe door wat inzichten te geven in zijn leven.

Shaw begint met een ukelele, een piano en een saxofoon maar leert zichzelf zonder formele training klarinet spelen. Zijn grote voorbeelden zijn Louis Armstrong en Bix Beiderbecke en die kwamen we al tegen bij trompettist Bunny Berigan. Shaw speelt ook samen met Berigan maar heeft niet die zelfdestructieve neigingen die bij Berigan tot een vroege dood leidden.

Shaw doet ervaring op in orkesten maar ook als bandleider en hij is de grote concurrent van die andere beroemde klarinettist, Benny Goodman. Die staat bekend als The King of Swing, Shaw wordt door zijn fans The King of the Clarinet genoemd. Zelf vind hij dat het precies andersom had gemoeten;

“Benny Goodman played clarinet, I played music”

Als Shaw zijn eigen band formeert heet hij nog Art Shaw maar verandert dat snel in Artie als de platenmaatschappij aangeeft dat ‘Art Shaw’ snel achter elkaar uitgesproken klinkt alsof er iemand niest. Shaw gaat optreden met Billie Holiday en schrijft zelf nummers, zoals zijn grote hit Begin the Beguine, een orkestrale bewerking van een nummer van Cole Porter. Ook Stardust, Nightmare, Frenesi en zijn Concerto for Clarinet verkopen goed en worden uitgebreid toegelicht in dit boek.

Zijn muziek is een reden om dit boek te lezen, maar het is maar één facet van deze toch wel complexe persoonlijkheid. Shaw heeft een onstilbare intellectuele honger en leest veel. Hij wil ook graag een boek schrijven en neemt regelmatig afstand van de muziek en zijn publiek. Sterker, hij houdt helemaal niet van de wereld waar hij in zit;

“I don’t like the damned music business,” he said. “The music business stinks  –  and you can quote me!…”And I don’t like the crowds. I’m not interested in giving people what they want – I’m interested in making music.”

Hij krijgt ook aardig wat te verduren als hij op het podium staat. Shaw trekt zich dus regelmatig terug en zal zelfs een aantal boeken publiceren. Zijn fans en de platenmaatschappij snappen niet dat hij ophoudt met spelen en zelf trekt hij de vergelijking met de violist Jascha Heifetz die hij ziet spelen en die altijd voor de 100% gaat, waar Shaw ervan overtuigd is dat 94% maar af en toe haalbaar is;

Art couldn’t stand to play less than his best…But if he kept aiming for a hundred, sooner or later the pressure would kill him. “So that’s why I quit,” he concluded…”Of all the reasons I’ve ever given for quitting – that one’s closest to the truth.”

De muziek blijft toch de hoofdmoot in dit boek, maar ik kan wellicht zijn privéleven nog even aanstippen. Shaw trouwt acht maal, onder meer met de filmsterren Lana Turner en Ava Gardner. Hij blijkt onmogelijk om mee samen te leven. Hij zet zijn echtgenotes regelmatig voor schut omdat hij vindt dat ze intellectueel tekort schieten. Dat zijn de duistere kanten van zijn persoonlijkheid.

By now it was a pattern: as soon as he married someone, he would start to pick her apart – and see what a bad deal he had made.

Hij verdient veel geld en laat een huis in Spanje bouwen. Daar heeft hij het ook snel gezien en vertrekt weer naar de Verenigde Staten. Hij gaat er vliegvissen en wordt er een expert in. Ook legt zich toe op geweerschieten en wordt een volmaakt scherpschutter. Hij heeft zich dan ook al ontpopt tot filmdistributeur en is actief geweest in de televisie- en musicalwereld. Een man met een tomeloze energie.

Op latere leeftijd laat hij zich toch weer in met muziek en gaat op tournee. Niet als speler maar als bandleider. Uit die tijd vond ik in de Penguin Jazz Guide nog een quote van Shaw;

‘Of course I still have a clarinet. I had it turned into a table lamp.’

Er staat nog heel veel meer in het boek. Over het feit dat hij iemand heeft doodgereden in New York, over zijn verdenking van communistische sympathieën, over de moeizame relatie met zijn ouders en talloze voorbeelden van zijn muzikale vakmanschap, zijn charmante maar ook zijn moeilijke karakter. Voor liefhebbers van swing- en jazzmuziek warm aanbevolen, maar ook voor liefhebbers van een goede biografie over een vol en rijk leven. Overigens is er op YouTube een documentaire over Artie Shaw te vinden in zeven korte delen, u kunt zoeken op Artie Shaw’s “The Quest For Perfection”.