Mohammed

Ik weet wel iets van Mohammed en de islam, maar het blijft toch altijd een beetje klok en klepel. Toen verscheen het boek van Marcel Hulspas, Mohammed en het ontstaan van de islam. Tijd voor wat verdieping, zo vond ik.

Het boek is een biografie van Mohammed, maar het is ook meer dan dat. Dat moet wel, want veel feitenmateriaal over de profeet is er niet. Hulspas begint zijn boek dan ook met het schetsen van de ‘Arabische’ wereld voor de komst van Mohammed. Die wereld wordt gedomineerd door de Perzen en de Byzantijnen. Zij vechten om de heerschappij en daartussen bewegen zich de bewoners van oudsher, de Arabische stammen.

Die stammen ontwikkelen geleidelijk aan iets van een gemeenschappelijke identiteit door hun bewegingen via de vaste handelsroutes. We schrijven de 7e eeuw als Mohammed op het toneel verschijnt. Hij zegt de laatste profeet van God te zijn, zoals voorspeld in de bijbel;

Eeuwen eerder hadden christenen in de Hebreeuwse bijbel allerlei teksten gevonden die (volgens hen) de komst van Jezus aankondigden. Op hun beurt lazen Arabieren het Nieuwe Testament, op zoek naar bewijzen dat Jezus de komst van een Arabische profeet had voorspeld. En die vonden ze inderdaad…

Mohammed verkondigt het ware woord via allerlei openbaringen. Hij geeft aan dat Arabieren, net als joden en christenen afstammen van Abraham, maar dat ze allen van het ware geloof zijn afgedwaald. De Kaäba in Mekka speelt hierin een belangrijke rol want die zou het middelpunt hebben gevormd van het oude geloof van Abraham.

Zoals gezegd is er weinig feitelijks bekend over Mohammed. Hij wordt maar vier maal genoemd in de koran bijvoorbeeld. Wat rest zijn de sira’s ofwel de heilsgeschiedenissen. Die ontstonden pas na 700, toen christenen kritische vragen gingen stellen over de islam en de koran. Een sira dient om aan te tonen dat Mohammed de laatste en beste der profeten was. Hulspas citeert veelvuldig uit de meest volledige sira, die van Mohammed ibn Ishaak. Veelvuldig, maar kritisch.

Waar hij ook kritisch op is, zijn de openbaringen die opgetekend zijn in de koran. Hij is goed op de hoogte van zowel de koran als de bijbel en vergelijkt de boeken wanneer het maar kan, zoals op het punt van het laatste oordeel;

Volgens het visioen van Paulus werd een zondaar twee keer veroordeeld en gestraft: eerst direct na zijn (of haar) dood…en later volgde een tweede bestraffing op de Dag des Oordeels…Het standpunt van de Koran in dezen is niet helemaal duidelijk. De Profeet benadrukt dat ‘zij die gedood zijn op de weg Gods’ niet dood zijn maar direct verder leven in de hemel.

Hulspas gaat in op de bekende islamkritieken. Als God alles rechtstreeks aan Mohammed heeft geopenbaard, dan zitten er toch wat foutjes in God’s verhaal. Zo is er de curieuze opmerking dat Maria de zuster van Mozes zou zijn geweest (soera 19, vers 28). Elders staat dat de joden Christus niet gekruisigd hebben maar slechts zijn schaduw (soera 4, vers 157). Zo staan er tegenstrijdigheden in de koran, die de twijfel voeden of hier sprake is van één auteur. Beroemd is ook het verhaal van Mohammed die de vrouw begeerde van zijn aangenomen zoon. Prompt kreeg hij een openbaring die meldde dat dit toegestaan was, iets dat zijn favoriete vrouw Aïsja wat al te toevallig voorkwam…

Verder laat de auteur zien dat de sira’s ook niet altijd overweg konden met de openbaringen. De koran is ook geen makkelijk boek. Dat werd dan opgelost met een sabaab al-noezoel, verzonnen om een duistere koranpassage van een verklaring te voorzien.

Uiteindelijk gaat het boek over Mohammed. Hij had in Mekka grote moeite om zijn, toen nog gematigde openbaringen, aan de man te brengen. Hij snapte aanvankelijk ook niet waarom God de Mekkanen hiervoor niet strafte. Later begreep hij het. Hij Mohammed, was het instrument om te straffen. In Medina werden de openbaringen veel radicaler en die dienen helaas nu nog ter inspiratie voor de meest verschrikkelijke daden. Al die sleutel-soera’s zijn opgenomen en worden geduid in dit boek. Mohammed is daarmee een fascinerend persoon. De juiste man op de juiste plaats, trots verkondiger van zijn boodschap. Meedogenloos in zijn opdrachten maar ook een twijfelaar en uiteindelijk een inspirator voor velen. Hulspas heeft een prachtig werk afgeleverd. Niet altijd even makkelijk, maar zeer de moeite waard als je meer wilt weten over de islam en zijn profeet.