Vallende ouders

Vallende ouders is deel 1 van de cyclus De tandeloze tijd van A.F.Th. van der Heijden. Het is het verhaal van Albert Egberts jr., dat wordt verteld in zo’n 470 pagina’s. We hebben het over de jaren zeventig en meer specifiek over het studentenleven in Nijmegen, waar Albert filosofie studeert.

Het begint al met een hilarische inbraak waarbij Albert en zijn vriend Thjum de sandalen stelen van de heilige Canisius. Thjum heeft een hekel gekregen aan de Orde der Jezuïeten waar hij intern heeft gezeten en wil zo wraak nemen. Dat de roof compleet onopgemerkt blijft komt Thjum’s humeur niet ten goede. Dan lijkt er zich een chronologisch verhaal te ontvouwen, maar niets is minder waar. Albert vertelt het verhaal, maar springt constant terug naar het verleden om herinneringen op te halen.

Aan zijn impotente periode bijvoorbeeld en zijn vakantie in Spanje. Daar blijkt hij genezen van zijn impotentie, wat bijna leidt tot de verkrachting van een meisje. Hij wordt op de trein uit Spanje gezet en komt daar de Joegoslavische Leentge tegen. Zij haalt Albert over om te gaan trouwen zodat ze in Nederland terecht kan en zal hem in Nederland ook periodiek bezoeken tot blijkt dat de trouwerij er niet van gaat komen. Dat ze verslaafd is aan morfine en zijn kind is verloren draagt ook niet bij aan hun geluk.

U leest, er is nu al veel gebeurd en dat is in het boek ook zo. Eigenlijk gebeurt er in het hoofdverhaal niet zo veel, in de flashbacks wordt er alle kanten uitgewaaierd. Dat heeft ook te maken met een belangrijk thema in het boek; het leven in de breedte te rekken. Dat wil zeggen dat je de voortgang van het leven niet kan beïnvloeden, maar dat je wel in de ‘breedte’ kan leven, dus zoveel mogelijk herinneringen tegelijk op te roepen. Dat is precies wat Albert doet.

Een groot feest zorgt ervoor dat Albert en Thjum door de vader van de laatste uit hun huis worden gezet dat hij hun ter beschikking had gesteld. Er zijn plannen om naar Amsterdam te gaan, maar Albert regelt een gele Ford Transit en gaat op zoek naar onderdak. Het is een prachtig verhaal;

Alles heeft zijn bestemming. Sommige dingen zoeken het met veel inspanning bovenop, andere geven zich willoos over aan de elementen en aan de wetten van de zwaartekracht. Het verhuisbusje rolde naar de rotonde van het Keizer Karelplein zoals het dopje van een tube tandpasta naar het diepste punt van de wasbak, waar het rond het roostertje van de afvoer blijft cirkelen.

Onderdak bij zijn vriend Flix Boezaardt lukt niet en hij eindigt bij zijn ouders in Geldrop. Daar gaan Albert’s herinneringen onder meer terug naar zijn oom, Egbert Egberts. Die heeft een soort van relatie gehad met Albert’s moeder, waardoor hij zelfs twijfelt of Albert senior zijn vader wel is. Ook wordt er gesuggereerd dat Albert junior’s vroegere liefde, Milli Händel, door alle escapades een wat directer familielid is dan menigeen denkt. Verwikkelingen genoeg.

Die worden afgewisseld met mooie overpeinzingen over bijvoorbeeld het riviertje De Dommel, het riviertje dat niet stroomt;

Voor een kind is er geen treuriger spelletje denkbaar dan hier over de reling in het water spugen. Ik heb het vaak genoeg gedaan vroeger, waarschijnlijk alleen om mezelf te kwellen. Die speekselklodder blijft liggen waar hij neerkomt…te zwaar om door de rivier verder gedragen te worden. Maar dat geldt ook voor de strootjes en de veertjes: ze blijven liggen…als op ijs. Je druppel spuug produceert de mooiste concentrische cirkels, die zelfs niet door de geringste stroom vervormd worden.

Een stukje onthaasting tot we weer in de maalstroom worden opgenomen van Albert’s gedachten. Over het chronisch alcoholisme in zijn familie bijvoorbeeld. Hijzelf leeft van kroeg naar kroeg en van kater naar kater, maar zijn vader was niet anders. We lezen over Albert’s geboorte terwijl zijn vader naast zijn bevallende vrouw zijn roes lag uit te slapen. Over het ongeluk waarbij de familie, door dronkenschap van vader in de berm belandt en gewond raakt. Dat verklaart ook meteen de titel. Vallende ouders mag zeer letterlijk genomen worden met dit ongeluk waar vader erg gehavend uit komt of bij de val die moeder maakt na een maagbloeding maar de ouders vallen ook figuurlijk behoorlijk van hun voetstuk.

Het is een prima geschreven verhaal met mooi en soms humorvol taalgebruik. Natuurlijk is het prettig gedateerd want het speelt in de jaren zeventig dus is het grappig om over een nieuwbouwwijk uit de jaren zestig te lezen. Er zitten talloze verhalen in wat het ook een rijk boek maakt. Dat boeken onvermoede verbanden met elkaar kunnen aangaan is bekend, maar het is leuk om de verbinding te maken met het vorige boek dat ik las en wat hier werkelijk niets mee te maken heeft, maar waar ik hier toch weer Halewijn en Marsman in tegenkom.